Een jeugd vol vanzelfsprekende inclusie

“Eigenlijk ben ik altijd al bezig geweest met inclusie, al kende ik het woord toen nog niet,” vertelt Alice. Op haar zestiende begon ze als vrijwilliger bij een zorglocatie in haar dorp op de Veluwe. “We gingen met bewoners naar het dorpscafé, gewoon samen op het terras zitten. Daar trommelde ik dan mijn vrienden voor op, zodat we genoeg begeleiding hadden. Maar de uitbater stelde voor om ‘achteraf’ te gaan zitten. Ik dacht: waarom? We willen gewoon op het terras zitten en mensen kijken. Achteraf besef ik: dat was mijn eerste daad van inclusie.”

Die vanzelfsprekendheid – dat iedereen mee kan en mag doen – is de rode draad in haar leven en werk. In haar wetenschappelijke carrière houdt Alice zich bezig met in- en uitsluiting, en vooral met de vraag hoe je kennisontwikkeling inclusiever maakt. “We maken nog te weinig gebruik van de kennis die mensen met een beperking zélf hebben. Terwijl juist zij een ander perspectief inbrengen. Niet over ons, zonder ons – dat is waar inclusie echt begint.”

Wat maakt een initiatief écht inclusief?

Ook bij de beoordeling van de INC Awards is dat haar belangrijkste criterium. “Ik let erop of mensen met een beperking een volwaardige plek hebben, of ze mee aan tafel zitten. Niet als excuus-Truus, maar gewoon omdat ze erbij horen. Ik kijk naar duurzaamheid: is het een eenmalig project, of iets dat beklijft en ingebed is in de organisatie?”

Dat doet ze met een open blik én met veel enthousiasme. “De jury van vorig jaar was zo’n mooie ervaring. Iedereen bracht een ander perspectief mee – vanuit onderzoek, praktijk, beleid of persoonlijke ervaring. Samen konden we betekenis geven aan wat inclusie écht inhoudt. Ik merkte dat ik soms woorden kon geven aan wat anderen intuïtief aanvoelden – en andersom leerde ik er zelf ook enorm veel van. Die wisselwerking is zó waardevol.”

Van het klaslokaal tot de sportvereniging

Hoewel Alice zich betrokken voelt bij alle vier de categorieën van de INC Awards, heeft ‘Onderwijs & Opleiding’ haar bijzondere aandacht. “Hoe jonger we beginnen, hoe vanzelfsprekender inclusie wordt. Als kinderen al op de peuterspeelzaal of basisschool samen opgroeien, leren ze van jongs af aan dat verschillen erbij horen.” Ze verwijst naar Italië, waar geen speciaal onderwijs is. “Daar zit de expertise gewoon in het reguliere systeem. Het onderwijs is daar inclusiever. En dat zie je later terug in de samenleving: als mensen ondernemer worden of iemand aannemen, is het vanzelfsprekend dat ook iemand met een beperking erbij hoort. Want ze zijn ermee opgegroeid.”

Maar, benadrukt ze, school is zeker niet de enige plek waar kinderen al jong leren omgaan met verschillen. “Ook op de peuterspeelzaal of bij clubjes kunnen kinderen elkaar ontmoeten. Juist in die alledaagse situaties zouden kinderen moeten ervaren dat we allemaal verschillend zijn – en dat dat oké is. Inclusie betekent niet dat iedereen hetzelfde moet worden, maar dat iedereen zichzelf mag zijn.”

“Laat je horen – juist nu”

Alice roept organisaties op om zich kandidaat te stellen voor een INC Award. “Als je iets doet dat betekenisvol is, stel je dan niet te bescheiden op. Juist nu, in deze tijd waarin het publieke debat soms guur is, is het zó belangrijk om te laten zien wat er wél kan.”

Ze benadrukt dat ook kleine initiatieven van grote waarde kunnen zijn. “Kijk naar de podcast van Eva van der Veer, die vorig jaar won in de categorie Media. Klein, maar zó krachtig. Het voorzag echt in een behoefte.”

“Misschien voel je je soms een roepende in de woestijn – maar vergeet niet dat je niet alleen bent”

Wat Alice vooral aanspreekt aan de INC Awards is de mogelijkheid om initiatieven zichtbaar te maken. “Het is een manier om elkaar te vinden, om elkaar te inspireren. Om te laten zien dat inclusie niet alleen een ideaal op papier is. Maar dat het echt kán – en dat gebeurt, elke dag, op scholen, bij verenigingen, in bedrijven. Die verhalen moeten we blijven delen.”

De overige juryleden